De staatsschuld van Nederland is de afgelopen jaren hard opgelopen. Met de nieuwe kabinetsplannen, zal deze schuld van Nederland de komende jaren nog fors verder gaan oplopen. Moeten we ons als Nederlanders nu zorgen gaan maken?
Sinds 2014 is de Nederlandse staatsschuld fors afgenomen. Van de schuld van 396 miljard euro aan het eind van 2014, was eind 2019 nog maar 337 miljard euro over. De corona pandemie heeft deze trend doen kenteren. Eind 2020 was de schuld maar liefst 41 miljard euro hoger.
Onderstaand een tabel met de ontwikkeling van de schulden in de afgelopen jaren.
De ontwikkelingen van de afgelopen jaren
Eind 2020 was de schuld al opgelopen tot 378 miljard. Het officiële cijfer per 31 december 2021 is nog niet bekend, maar dit zal nog fors hoger uitvallen. Midden 2021 stond de meter al op 447 miljard euro. Dit is een forse toename in vergelijking met een jaar eerder.
Wel is het zo, dat Minister Hoekstra van Financiën eigenlijk geen andere optie had dan de schuld te laten oplopen. Indien dit niet gedaan zou zijn, dan zouden de economische gevolgen niet te overzien zijn.
Dat de inkomsten en uitgaven vorig jaar niet in evenwicht waren, is hem niet aan te rekenen. De extra uitgaven in verband met de corona pandemie waren onontkoombaar. Dit heeft wel als gevolg gehad, dat het begrotingstekort van Nederland aanzienlijk is opgelopen de afgelopen jaren. Tijdens de pandemie waarmee we nog steeds te maken hebben, is het praktisch onmogelijk, het verschil tussen de inkomsten en uitgaven beperkt te houden.
Gered door het gevoerde beleid
Het beleid om de staatsschuld af te bouwen, hetgeen is ingezet in 2014, is op dit moment iets waar wij als land enorm van profiteren. Veel mensen klagen wel dat er zoveel bezuinigd is, maar je zou jezelf af moeten vragen, waar we op dit moment zouden staan, indien dit niet het geval was geweest?
De staatsschuld van Nederland is in de periode van 2008 tot en met 2014 met 90 miljard opgelopen.
Indien deze trend was doorgezet, dan hadden we op het moment van de uitbraak van de corona pandemie, al met een enorme staatsschuld gezeten.
Lenen tegen gunstige voorwaarden
Omdat er op tijd is ingegrepen, wordt de Nederlandse staat als betrouwbaar en kredietwaardig gezien. Dit leidt er weer toe dat er tegen zeer gunstige condities kan worden geleend. Want uiteindelijk dient het geld wat er tekort wordt gekomen, te worden geleend.
Het is zelfs zo dat Nederland rente ontvangt over het geld dat zij leent. En dit maakt een enorm verschil, bij deze gigantische bedragen. Ook al zou je slecht 1% rente dienen te betalen, dan spreek je toch al over een bedrag van 4 miljard euro.
Noodzakelijke investeringen
Voor noodzakelijke investeringen die dienen te worden gedaan, kun je zeggen dat het op dit moment het juiste moment is. We kunnen nog steeds tegen gunstige voorwaarden geld lenen, dus daar dien je dan van te profiteren. Wel gaat dit onzekerheid opleveren voor de toekomst. De staatsschuld van Nederland zal gaan toenemen.
Van groot belang is de groei van het BBP. De vraag is echter of het BBP wel gaat groeien met de investeringen die er worden gedaan. Persoonlijk vind ik dit twijfelachtig.
Daarnaast vind ik het ook een risico, om grote bedragen ter beschikking te stellen, zonder dat er sprake is van concrete plannen. Hiervan heeft de overheid overigens altijd wel een handje. Er wordt altijd geroepen dat er een bepaald bedrag noodzakelijk is, maar concrete plannen ontbreken daarbij.
Dit leidt ontegenzeggelijk tot verspilling. Hier dient in mijn opinie het ministerie van financiën toch anders mee om te gaan. Dat er op bepaalde vlakken extra geld dient te worden uitgegeven, moge duidelijk zijn. Of dit altijd op de juiste manier gebeurd, is echter de vraag.
De rol van het BBP
Het bruto binnenlands product (BBP) is als het ware het totale inkomen van alle Nederlanders. De staatsschuld wordt uitgedrukt in een percentage van het BBP. Je kunt dit vergelijken met een hypotheek. Indien je een hypotheek hebt van 400.000 euro, dan maakt het een groot verschil, hoeveel je verdient.
Heb je een inkomen van 50.000 euro? Dan is dit eigenlijk niet op te brengen.
Bedraagt het inkomen echt 100.000 euro, dan is dit goed te doen. Des te meer er binnenkomt, des te meer financiële lasten er kunnen worden gedragen.
Maximale staatsschuld uitgedrukt in BBP
Volgens de Europese normen, zou de schuld van een land niet meer dan 60% van het BBP mogen bedragen. Midden 2021 kwam Nederland uit op een percentage van 54,2 procent van het BBP. Dit valt eigenlijk nog reuze mee. Eind 2014 bedroeg dit percentage bijvoorbeeld 67,9 procent. Wel is het zo dat dit percentage eind 2019 op 48,5 procent lag.
Met de huidige plannen, lijkt het erop dat Nederland de norm van een schuld van maximaal 60 procent van het bruto binnenlands product (BBP), de komende jaren zal gaan overschrijden.
Herfinanciering van de schuld
Persoonlijk vind ik de herfinanciering van de schulden wel een behoorlijk risico. Het is een utopie om te veronderstellen, dat op het moment dat er een gedeelte van de schuld dient te worden afbetaald, dit geld beschikbaar is.
Er wordt dan weer een nieuwe lening afgesloten om de oude leningen af te betalen. Het is dan echter de vraag, tegen welke rente deze nieuwe leningen dienen te worden afgesloten. Hierdoor zou de staatsschuld van Nederland wel problematisch kunnen worden.
Komt er een tijd, dat je als overheid wel een rente van 4%, of meer, over de staatsschuld van Nederland dient te betalen, dan ontstaat er een serieus probleem. De rentelasten zullen dan zwaar op de begroting gaan drukken. Stel dat je 4% rente over 400 miljard euro dient te betalen? Dan ben je opeens 16 miljard euro aan rente kwijt. Dit is 16 duizend miljoen euro. Dit zou tot een tekort aan geld kunnen leiden voor de overheid, hetgeen zal leiden tot bezuinigingen of hogere belastingen.